Wat is de reden hiervoor? Hebben we teveel gevist? Is het milieu echt zo veranderd? Zijn er andere zeestromingen?
En als dat zo is, hoe komt dat dan? We kunnen het niet verklaren. We weten dat er grote drijvende visfabrieken uit een aantal
grote landen in de Grote Oceaan varen. Soms horen we verhalen over grote boten uit die landen die in onze wateren vissen.

Ze schijnen methodes te gebruiken die we niet kennen. We hebben ze nog nooit gezien maar we weten dat ze een hele
boel vis vangen. zou het kunnen zijn dat ze onze wateren leegvissen? We hebben gehoord dat onze Regeringen bezwaren
tegen hun vis praktijken maakt. Tevergeefs naar het schijnt. We zijn een klein land, wie zal er naar ons luisteren.

De Blanken vertelde ons over de schepper die alles schiep. Hij vertelde ons dat het doden van onze vijanden voor hun schedels verkeerd
was. Hij vertelde ons over vrede. Waarom maakt hij dan bommen die alles wat de schepper geschapen heeft, kunnen vernietigen.

Bij zoveel dingen die ons overkomen zijn na de komst van de blanken, is er voor ons geen touw aan vast te knopen. We mochten niet langer
onze aloude gebruiken leven. We hebben onze traditionele levenswijze en Goden aanbidding moeten veranderen. In plaats van een beter leven te
krijgen, kregen we meer problemen, problemen die we nooit eerder gekend hebben. En minder vis, minder fruit van de kostgronden, minderhout.

Nu hebben we het geld dat de blanken introduceerde hard nodig. Vroeger hadden we een economie die alleen
op de allernoodzakelijkste levensbehoefte gericht was, maar nu zijn we erg afhankelijk van geld geworden om
extra eten te kopen, kleren en materialen om onze huizen mee te bouwen, om belasting en schoolgeld te betalen.

Sinds de komst van de blanken, is alles veranderd. We weten niets meer over de relatie tussen ons en de natuur. De christelijke
kerken hebben ons veranderd, en ons denken is ook veranderd. Onze manieren van doen zijn vaak nog in oude tradities geworteld,
maar de betekenis is veranderd. Zo veel oude dingen zijn vergeten. De mensen vroeger wisten precies wanneer ze moesten gaan
vissen en wanneer niet. En ze wisten wanneer ze in bepaalde viswateren moeten stoppen met vissen. Waarom is dit allemaal vergeten?

We denken dat het komt omdat we niet in overeenstemming met onze traditionele manier van leven handelen. We zijn teveel
beïnvloed door totaal andere manieren van denken en doen. Soms denken we wel dat de blanken de Wereld zullen vernietigen.
Ze bederven de zee, ze bederven de bossen, ze bederven het land, ze bederven de lucht. We geven hun de schuld daarvan, ja.

Ze doen niet voorzichtig om eerst te weten te komen wat goed en wat slecht is voor mensen. Waarom doen ze dit? We denken
dat de blanken de meesters van de Aarde willen zijn. Ze willen de baas van alle materiële dingen zijn en daarom maken ze het
evenwicht van de natuur kapot. Hoe kunnen we de Aarde weer gezond maken? Het allerbelangrijkste is in vrede leven.

Als we allemaal in vrede leven, zal iedereen gelukkig met de natuur zijn. Maar we denken dat het te laat is. De natuur is al bedorven.
Het milieu wordt steeds armer en dat veroorzaakt steeds meer veranderingen. Kunnen we teruggaan naar onze oude manier van leven?
We denken van niet. Het zou wel het beste zijn, om weer volgens de oude tradities van de natuur te leven. Maar het is te laat. Jullie blanken
zouden in vrede met mekaar moeten leven zodat we allemaal in vrede kunnen leven. Jullie hebben de macht over de Wereld, maar jullie
hebben een hoop slechte dingen gedaan met de lucht en de zee waar we aan de andere kant van de Wereld van te lijden hebben.

========================

ONZE TABOES WERDEN MET VOETEN GETREDEN: door Damien arabagali, Papoea-Nieuw-Guinea, Huli.

De activiteiten van de missionarissen vernietigden niet alleen facetten van hun traditionele, spirituele manier van leven, maar veroorzaakten
ook grote schade aan de cultuur en het milieu. Het koloniale bestuur versplinterde de "natie" van de Huli's met zijn nieuwe begrenzingen. De
confrontatie met de buitenwereld was, nadat Papoea Nieuw Guinee in 1975 onafhankelijk was geworden, in een stroomversnelling gekomen. Nu
is dit gebied het centrum van omvangrijke olie, gas en goudwinning die naar alle waarschijnlijk grote invloed op het milieu zullen uitvoeren.

Het ontstaan van de Aarde begon met de uitbarsting van een vulkaan op de zon. De stenen werden door het heelal geslingerd. Een van die stenen
werd de Aarde. Dat is wat onze voorouders ons hebben verteld. Ons geloof vertelt ons dat op de Aarde de bomen het eerst werden geschapen. Toen
werd de Aarde bevolkt door geesten en die geesten werden menselijke wezens. De Wereld waarin we sindsdien hebben geleefd is als een keten.
De Zon, de sterren, de bomen, de varkens, de vogels en alle andere scheppingen en de mensen zijn allemaal deel van die keten. Allemaal onderling
met elkaar verbonden. We maken allemaal deel uit van het heelal. Wij allen zijn afstammelingen van de Zon. We leven in een spirituele Wereld.

Maar toen kwamen de blanke mensen en de eenheid van de gemeenschap werd geconfronteerd met de benadering van het individu,
wat voor ons een volledig nieuwe ervaring was. Het "ik" werd het centrale punt. De anderen werden springplanken. "ik" moest overleven, "ik"
moest onafhankelijk zijn, "ik" moest voor mijzelf beslissen. Het gevolg van dit alles werd al heel gauw duidelijk: wij noemen het hebzucht.

Vele van de traditionele manier van leven, vooral de religieuze, zijn verdwenen sinds ons eerste contact met de blanken in de jaren vijftig en
zestig. De activiteiten van de christelijke missionarissen vernietigden niet alleen facetten van onze traditionele geestelijke manier van leven, maar
veroorzaakten ook grote schade aan onze cultuur en het milieu. Het koloniale bestuur versplinterde ons volk door nieuwe grenzen aan te wijzen.

In de traditionele samenleving had ieder mens een eigen functie. Nu kwam daar de overlevering van de sterkste in de plaats. "ik", "ik", "ik", "mij",
"mij", "mij", "ik" ga over lijken om te krijgen wat ik wil. Mensen probeerde hoger te grijpen dan ze konden. De jongeren voelden zich meer aangetrokken
tot de rijkdommen van de blanken: Bijlen, kleren, geld, vooral geld. Geld veranderde onze zichzelf bedruipende economie en geld werd de wortel van alle
kwaad. Het individualisme dat door de Europeanen werd geïntroduceerd, heeft nog niet helemaal post gevat. Er heerst nog steeds een gemeenschapsgevoel.
Maar het traditionele verdelen van materiële verworvenheden verandert deze dagen in hoog tempo, vooral bij het beter opgeleide deel van de bevolking.

Het oude gevoel van onderlinge verbondenheid, de oude gewoonten en gebruiken die op eerbied en afspraken gebaseerd zijn, zijn aan het verdwijnen.
Kijk maar eens wat we tegenwoordig op school moeten leren irrelevant. Hoe wordt je een Europeaan! Niet meer het gevoel bij een groep te horen. Niet langer
het gevoel terug naar het land te willen gaan. Velen dromen ervan naar het buitenland te gaan, het geld achterna. Snel rijk worden! Een snelle jongen te worden.

========================

IHARANG, DE HELENDE PLANEET: door Dambutja Dararak, Australie, aboriginal.

In het ongerepte oerwoud van het schiereiland Gove, een afgelegen deel van het Arnhem landreservaat voor Aboriginals, schoot in
het begin van de jaren zeventig een enorm mijnbouwcentrum als een paddenstoel uit de grond. Er leidt geen enkele weg van Gove
naar de rest van Australië; Darwin, de dichtstbijzijnde stad, ligt op ongeveer zevenhonderd kilometer afstand ten westen van de
door onze stam bewoonde wildernis. Nabalco mining voerde het complete mijnbouwcomplex door de lucht en over de zee aan.

Ook werden een paar duizend witte arbeiders aangetrokken. Voor hun komst bevond zich slechts een handjevol witte missionarissen in het gebied.
De komst van die witte mensen geschiedde per schip, per vliegtuig en per helikopter. Ze joegen alle stamzielen duizend angsten aan toen zij het
oerwoud opbliezen. Onze stam woonde al tweeduizend generaties lang op Gove, en was zelfstandig, cultureel onafhankelijk en niet agressie.

Nu gebeurt dat niet meer; de klippen van Nandjaranga zijn geëgaliseerd en er is een aanlegsteiger van de kaap gemaakt. De witte mensen hebben een weg
aangelegd voor een of ander krachtig metalen monster dat er uit ziet als een reusachtig slang die zich door het hele land kronkelt, van Nongaru tot aan de
kaap Nandjaranga."Transportband", zo noemde de man met het kruis het metalen monster. Het ding ratelde dag en nacht, terwijl het stenen naar die pier
vervoerde en ze daar in de ruimen van enorme schepen stortte. Op die manier kan het hele land worden weggedragen, waarschuwde de man met het kruis me.

De witte mensen hebben aan de kust van de baai een nederzetting gebouwd waar ze de stenen smelten. Er klinkt altijd gerammel en er stijgen altijd wolken
stoom of rook op. Of misschien allebei. Het spul ruikt als een stel rotte schildpadeieren die zijn opengebarsten. Je kunt vele kampen verder zijn en niets meer
zien, maar de stank ruik je overal. Het water in de baai is geel of roodachtig geworden. Dat is niet te zeggen, want er hangt altijd een nevel over. Er zijn geen
longvissen meer; die zijn lang geleden aangespoeld dood. De vloedbossen houden ook niet van die plek; de bomen hebben hun bladeren verloren en zijn niet
meer dan kale skeletten. Ik betwijfel of ze bij de smeltoven bijltjes, en kampeerpotjes maken. Er zijn nog maar weinig van onze mensen over om ze te gebruiken.

Zo'n vijftien jaar geleden kreeg de mijnbouwstad Gove de Yuln naam Nhulunbuy. De stad heeft een groot ziekenhuis, een school en een hotel voor
witte mensen. Er is ook een rechtbank, een politiebureau en een betonnen gevangenis, waar de Aboriginals vaak in worden opgesloten. Nabalco betaalt
onze mensen tegenwoordig een symbolisch aandeel in de opbrengst. We krijgen ook geld van de regering (een pensioen of werkloosheidsuitkering).
Dat geld wordt vaak in Nhulunbuy uitgegevenaan boetes, alcohol, snacks en andere zaken die niets met onze traditionele levenswijze te maken hebben.

De buiten wereld is niet meer geïnteresseerd in onze cultuur. Nu komen mensen per vliegtuig naar Gove om rapporten op te stellen
over de gezondheid van de Aboriginals, over het hoge sterftecijfer, het alcoholisme en het in verzekerde bewaring gestorvenen. Ze
brengen ook verslag uit van de verontreiniging en de achteruitgang van de leefomgeving. Als de mijnbouwonderneming ooit uit Gove
wegtrekt, zal het bos misschien weer terrein winnen in het vernielde land. Maar of dat met onze cultuur ook het geval zal zijn is onzeker.

========================

DE DAG WAAROP DE BERG "NEE" ZEI: door Pablo Santos, Filippijnen, Aeta.

Lang voordat de regerings-ambtenaren kwamen, hadden de Aeta's via hun leiders, opperhoofden en priesters, wetten die grenzen aan
gaven door middel van bergen, stroompjes, rivieren en oude bomen. Het land was waar de voorouders waren geboren, gestorven en
begraven. Op het land van de Aeta's begon de vernietiging van de bossen bij de aankomst van de mensen die de bomen en bergen niet
respecteerden. Hoge, fiere bomen werden vervangen door kleine, snel groeiende bomen en toen deze gerooid werden begon het land weg
te spoelen. De rivieren werden vervuild en vis raakte schaars. Door dichtslibbing verdween de vis in de meren en de plassen zelfs helemaal.

Het verschil verklaart het conflict tussen de regering en de autochtone bevolking, waarbij de laatste in een nadelige positie verkeert. De
staat beschikt uiteindelijk over alle middelen ? van wetten tot wapenen ? om zijn programmering op te leggen en om het functioneren
van winst makende bedrijven binnen de grenzen van de gemeenschappelijke grondgebieden van de autochtonen mogelijk te maken.

Deze wetten maakten de autochtonen bevolking eigenlijk illegale bezetters van hun eigen grondgebied. En het waren deze wetten die de Filipijnse regering
het recht gaven de berg Pinatubo op geothermische energie te gaan exploiteren, door diep in die berg te gaan boren om de warmte uit zijn ingewanden te tappen.
Tegelijkertijd gebruikten de gevechtsvliegtuigen van de nabij gelegen Amerikaanse vliegbasis Clark (nu opgeheven) de aan de voet van de berg gelegen vallei als
oefenterrein; de Aeta's waren allang gewend geraakt aan het donderende lawaai van laagvliegende straaljagers en ontploffingen die de Aarde deden trillen.

Sindsdien hebben de transnationale en multinationale bedrijven, met de wet in de hand de bommen en kogels gereed, de natuurlijke bronnen
van de voorouderlijke grondgebieden van de autochtonen bevolking leeggeplunderd. Een lange lijst van instellingen ? op het gebied van de
houtindustrie, mijnbouw, landbouw en plantages ? kleeft als bloedzuigers aan onze voorvaderlijke gronden, die door onze regering als laatste
mogelijkheden worden gezien waar bronnen kunnen worden geëxploiteerd met het doel winst te maken. Er getuigen van zijn hoe je land door
vreemdelingen wordt verkracht is om razend van te worden. Maar te weten dat dit gedaan wordt met de volle zege van de regering is in- en intriest.

========================

BRENG IN PRAKTIJK WAT JE VERKONDIGT: EEN LES IN DUURZAAM LEVEN: door Sarath Kotagama, Sri Lanka, Boeddhist.

In de eeuwenlange 'ontwikkelingswedloop' werd het nastreven van "modernisering", "beschaving", en alle andere kenmerken van "ontwikkeling" een
motief voor het terzijde schuiven van "universele waarheden" over de relatie tussen de mens en de natuur. Onder het motto "ontwikkeling" werd het
leven zelf als vervangbaar beschouwd. De natuur mocht worden vernietigd en de mensen konden worden verplaatst als pionnen op een schaakbord.

Bomen en bossen werden in Sri Lanka voornamelijk aangemerkt als waardevol voor de houtproductie en niet als waardevol voor het
milieu. Bij het uitvoeren van ontwikkelingsprojecten is het tegenwoordig gebruikelijk om eerst met enorme machines alles om te trekken
te egaliseren, vervolgens de infrastructuur aan te brengen en de velden aan te leggen en pas daarna over te gaan op herbeplanting of
herbebossing van vitale gebieden. Is dat niet vreselijk stom? Waarom kunnen bij het maken van de plannen niet meteen de gebieden
worden aangemerkt die als bos intact dienen te blijven, zodat men pas daarna de noodzakelijke ontwikkelingswerkzaamheden uitvoert?

Bijna twee eeuwen lang had de Westerse "samenleving" uitsluitend oog voor het idee van de exploitatie van elke mogelijke grondstof ? in elk stukje van de overwonnen wereld ?
om een sociale structuur te "ontwikkelen" die nu strijdig is met huidige aspiraties. Deze "maatschappelijke-verbeteringen" werden afgeschilderd als "symbolen van ontwikkeling".

De "overmatige-exploiterende, materialistische, niet-duurzame maatschappij" was het summum van ontwikkeling en niemand schonk aandacht aan het
onevenredige gebruik van grondstoffen om deze doelen te bereiken Het is b.v. een bekend feit dat de huidige verworvenheden van de "ontwikkelde
wereld" (die ongeveer twintig procent van de hele wereld beslaat) gebaseerd zijn op het gebruik van bijna tachtig procent van de huidige wereldgrondstoffen
voorraad. Bijna elk land ter wereld exploiteert stoffen om in stand te houden wat de ontwikkelde wereld als "de ontwikkelde leefwijze" beschouwd.

Helaas hebben we in de ontwikkelende werelden' onze tradities moeten opgegeven en ons moeten aansluiten bij de hoofdstroom. De vrijwel onafhankelijke
economie' die deel uitmaakte van de "strategie van het duurzame gebruik van grondstoffen" werd vervangen door de "afhankelijke economie" en de
leefwijze van "niet-duurzaam gebruik van grondstoffen". De oproep om houding en praktijk te veranderen kan dus alleen maar een voorbeeld zijn.

Elke positieve verandering met betrekking tot de toekomst van ontwikkelingslanden in de geest van de oproep voor een duurzaam bestaan zal uiterst moeilijk
zijn als ze die de grootste bijdrage leveren aan de oorzaken van de vernietiging, niet als eerste veranderingen tot stand brengen. Yathavadi thathcari, thathcari
yathavadi- breng in praktijk wat je verkondigt, verkondig wat je in praktijk brengt. Dit is de enige manier en het westen zal de eerste stap moeten doen.

========================

HET IS EEN LANGE WEG VAN BARPAK NAAR KATMANDU: door Radam Singh Ghaley, Nepal, Gurung.

Toen midden jaren zestig de zogenaamde "ontwikkelingsjaren" aanbraken, ging Kathmandu een steeds grotere rol spelen in ons leven. In Kathmandu werd besloten
waar een hangbrug, een weg, een landbouwproject of een vliegveld zou komen. Ronkende helikopters van de USAID-post in Kathmandu vlogen overal in het gebergte
en brachten zaaitarwe om ons er van te overtuigen dat we roti (ongedesemd tarwebrood) moesten eten in plaats van onze traditionele dhindo (maispap).

De Chinese ingenieurs kozen voor de gemakkelijkste manier en legden de weg langs de Trisuli rivier. Het gevolg was dat naast de weg een steile afgrond was waardoor
er voortdurend aardverschuivingen dreigden. Niemand stelde echter vragen. We hadden het te druk met de kartering het opblazen van de bergen met dynamiet en het
dumpen van rotsen en modder in de rivier. Omdat de westerse landen wegen hadden en ontwikkeld waren, moesten we ook wegen hebben en ons ontwikkelen.

Ik was mij indertijd niet bewust, maar de komst van het massatoerisme in de vorm van het maken van bergtochten heeft onuitwisbare littekens achter-
gelaten op de Annapurna route, evenals in de Barun vallei en in mindere mate ook in Khaptad. Westerse bergbeklimmers zijn "milieu-bewust" door het
groeiende milieubesef in de landen waar ze wonen. Maar elke bergbeklimmer heeft in Nepal zes dragers bij zich voor zijn eten, brandstof en zijn voor-
raden. Hele legers dragers trekken als sprinkhanen door de kwetsbare Himalaya valleien, waarbij ze de bossen omkappen om zich warm te houden.

Er is werk in de aanleg en het onderhoud van wegen, er is lager onderwijs, maar met welk doel? Is het goed om latente verlangens wakker te maken zolang
deze niet vervuld kunnen worden? Ik weet zeker dat de mensen in Barpak minder gelukkig zijn dan toen ik opgroeide. Dat komt omdat ze voortdurend herinnerd
worden aan wat ze niet bezitten. Terwijl het leven van de dorpsbewoners niet veel verschilt van hun manier van leven in de jaren vijftig, is hun geest verarmd.

========================

LUISTER NAAR DE STEM VAN DE INDIASE HIMALAYA: Door Radha Batt, India, chipko.

Bij een studie naar de mijnbouw in de Himalaya in het Almora district werd ontdekt dat vrouwen die rond de magnesiummijnen woonden zich
ongelukkig voelden omdat ze niet langer koeien en velden hadden. Hoewel ze niet langer hoefden te werken om het land te bebouwen en het vee
te hoeden, zeiden alle vrouwen dat ze bang waren afgesneden te raken van hun wortels en het plezier van het leven met de natuur te verliezen.

Voor wie is deze moderne wetenschappelijke ontwikkeling bestemd? Waarom is het alleen voor mensen met geld? Waarom profiteren gewone mensen, die de meer-
derheid vormen, er nooit van? Deze vragen zijn nooit beantwoord gedurende de veertig jaren dat ik gewerkt heb en ze blijven onbeantwoord. Vrouwen zijn de ruggen-
graat van het leven in de bergen. Er is veel geschreven over de zware lasten die vrouwen dragen. Maar de nieuwe technologie heeft hun last niet verlicht. De problemen
van vrouwen zijn integendeel vermeerderd. Hun last is zwaarder geworden omdat ze grotere afstanden moeten lopenom water, veevoer en brandhout te halen.

Er wordt altijd gezegd dat er een prijs betaald moet worden voor ontwikkeling maar de vraag is: Wie betaalt de prijs? Het antwoord
is altijd: de armen. Waarom zouden deze mensen die al generaties lang in de bergen wonen, die de bossen en valleien waar de
rivieren doorheen stromen hebben gered,de prijs moeten betalen, terwijl de rijke mensen van buiten de winst opstrijken?